POCETNA STRANA

Seminarski i Diplomski Rad
 
SEMINARSKI RAD IZ JAVNIH FINANSIJA
 

Takse i njihova klasifikacija

Prikupljajući materijale i literaturu za izradu seminarskog rada, shvatila sam da je znanje o ovim oblicima finansijskih instrumenata, vrlo oskudno: sami termini bili su mi poznati, ali pojedine njihove osnovne karakteristike i značaj u finansiranju javnih potreba bili su mi nepoznati . Kao i većini ljudi, bilo mi je sasvim normalno da pri zahtevu za izradu pojedinih dokumenata platimo određenu naknadu, a da se pri tom nismo zapitali zašto je to tako.

Moje mišljenje je da su naši građani uopšte, premalo upućeni u funkcionisanje celokupnog poreznog sistema: pomirili su se sa činjenicom da poreze i takse kao najvažniji fiskalitet, moraju plaćati, jer “Sami čisti ludak može verovati da bi jedna normalna država i dan danas mogla funkcionisati bez poreza” . Trebalo bi ih više zanimati kako država raspoređuje prikupljena sredstva od različitih taksi i naknada, a ne bez razmišljanja uplaćivati potrebno i žaliti se poznatom rečenicom kako ih država samo pljačka.


I TAKSE – POJAM, KARAKTERISTIKE, VISINE I
NAPLATA

 

1.1. RAZVOJ, POJAM I KARAKTERISTIKE TAKSA


Takse su kao oblik prikupljanja prihoda države poznate već i u robovlasničkim (npr. u Rimu, Atini i drugim), antičkim, kao i u feudalnim državama. Tako su se u mnogim robovlasničkim državama naplaćivale sudske takse, takse za pristup hramovima gde se prinosila žrtva bogovima, takse za upotrebu vode i sl. Plaćanje taksi u feudalnoj državi i opseg obaveze zavisio je od same snage vladara. Takse su se naplaćivale za usluge koje su državni organi činili fizičkim osobama, građanima. Iznos ubran kao taksa, u pravilu je bio prihod onog državnog službenika koji je građaninu izvršio traženu uslugu. Tako se javio i naziv za tu vrstu taksi: činovnička ili službenička taksa. Država, odnosno vladar, ostvarivali su značajne prihode prodajom činovničkih ili drugih mesta, a visina naknade za to mesto utvrđivala se zavisno od očekivane koristi koju je pojedino mesto (položaj) imalo za osobu koja je od države (vladara) to mesto kupila.
Međutim, kapitalističke, socijalističke i postsocijalističke države sve više napuštaju takse i zamenjuju ih porezima. Osnovni razlog navedene pojave leži, po mišljenju mnogih teoretičara, u neelastičnoj i izraženoj neizdašnosti taksa kao javnih prihoda. Naime, iskustvo je nedvosmisleno pokazalo da su porezi daleko izdašniji i sposobniji da se prilagode konjukturnim privrednim kretanjima
Tzv. činovničke takse zamenile su takse koje su postale prihod državnog proračuna i one su stvorile uslove za razvoj dobro organizovane, nezavisne i nekorumpirane uprave i sudstva jedne države. Danas je taksena obveza povezana sa razvojem državne uprave.
Povećanjem kruga poreskih obveznika, broja poreskih oblika i poreskog tereta, udeo prihoda naplatom taksi u ukupnim prihodima države sve se više smanjuje.
“Takse su javni prihodi koje država i njeni organi primaju kao protivnaknadu od pojedinaca i grupa za učinjene usluge svojih organa i ustanova.”
U finansijskoj teoriji pod taksama se podrazumevaju prihodi koji predstavljaju novčani ekvivalent za usluge koje čine javni organ ili druga javna – pravna tela fizičkim ili pravnim licima.
Taksa je poreski prihod koji se naplaćuje, ne da pokrije opšte državne rashode, nego da posluži da se podmire troškovi prouzrokovani radnjom javnih organa prilikom pružanja konkretnih usluga zainteresovanoj strani.
Iako u različitim poreskim sastavima postoje različiti principi prikupljanja te vrste javnih prihoda, neke zajedničke karakteristike koje javni prihod mora imati da bi se nazivao taksom su:


• takse su protivnaknada za uslugu koju država čini obvezniku, što znači da obveznik plaća taksu samo ako je zatražio neku intektualnu (apstraktnu, nematerijalnu) uslugu (bilo da je ona slobodno izabrana od obveznika ili mu je nametnuta propisima nadležnog tela);

• pri plaćanju takse primjenjuje se teritorijalno načelo, što znači da obaveza plaćanja nije ograničena samo na državljane zemlje koja uvodi tu obvezu;

• u plaćanju takse prisutan je element prisile, jer je obvezu i visinu plaćanja te obveze utvrdio državni organ, jer se neka prava ili činidbe mogu ostvariti samo nakon što obveznik pokrene propisani postupak i što će se nepodmirena obaveza naplatiti prisilno.

Međutim za razliku od poreza, koji predstavljaju obavezna davanja «koja država ubira silom svog fiskalnog suvereniteta», prilikom plaćanja taksi, osoba slobodno odlučuje koju će uslugu i za koju vrednost traži. Kod poreza ne postoji direktna protivnaknada, s obzirom na to da služe za finansiranje opštih potreba. Istina, postoje takve specifične takse koje se moraju platiti, mada se ne želi koristiti usluga, npr. takse koje se plaćaju pri korišćenju puteva ( drumarina, putarina i sl.). Zato se slobodno može reći da takse karakteriše i dobrovoljnost.

Taksena obveza može se podmiriti u gotovom novcu, što je isto kao i kod ostalih vrsta poreza ali se može podmirivati i upotrebom taksenih maraka što je indirektni način podmirenja obveze; u velikom broju slučajeva se kod taksi primenjuje čitav niz tehnika i postupaka koji su slični onima koji se primenjuju kod poreza.
Procesno razgraničenje između poreza i taksi nije sprovedeno ni na francuskom jeziku i zakonodavstvu, budući da se često može naići na mešanja termina « import » ( porez ) i « taxe » ( taksa ) za obeležavanja pojedinih kategorija javnih prihoda. Npr. u francuskom jeziku se jedan od najvažnijih poreskih oblika, porez na dodatu vrednost, naziva « taksa na dodatu vrednost ».

Takse su veoma neizdašan javni prihod, bilansno zanemarljiv, koji uz to pokazuje osetnu neelastičnost i smanjenu mogućnost prilagođavanja privrednih oscilacija.
Takse kao javni izvori sredstava učestvuju u ukupnim javnim prihodima u proseku 3-4,5%. Takođe, primetan je trend porasta učešća taksi u ukupnim javnim prihodima.

1.2 UTVRĐIVANJE VISINE TAKSI


Najvažniji problem vezan uz takse jeste utvrđivanje njihove visine. Kod utvrđivanja visine takse mora se voditi računa da ona ne bude preniska, čime se može provocirati povećana tražnja za uslugama, stvoriti javni rashodi iz drugih prihoda, što nije preporučljivo ni prihvatljivo. Takođe, takse ne smeju biti previsoke, jer će se smanjiti tražnja za pojedinim uslugama, čime će se izgubiti deo javnih prihoda, a finansiranje organa (suda, carine i sl.) će opet pasti na teret opštih javnih prihoda ( poreza ).


• Kako je taksa ekvivalent za rad državnih organa i drugih ustanova za čije se usluge plaća taksa, njena visina trebala bi biti određena visinom troškova koje državno telo
ima kada obavlja traženu uslugu, što znači da ako su troškovi tela za čije se usluge naplaćuju takse veći, novčani iznos koji treba platiti treba biti veći. Međutim,
u praksi to funkcioniše malo drugačije. Ako je visina takse takva da su u njoj sadržani, ne samo stvarni troškovi koje državno telo ima pri izvršavanju te usluge, nego i više od toga, onda taj višak ima karakter poreza i za taj uvećani iznos takse koji plaća, obveznik ne dobija nikakvu protivnaknadu. U slučaju da je visina takse niža od stvarnih troškova koji se javljaju pri obavljanju tražene usluge, taksa je samo delimični ekvivalent za učinjenu uslugu državnog tela. Kako je teško novčano izraziti koliki su troškovi države kada obavlja traženu uslugu, tj. kako usluga ima apstraktni karakter, možemo opravdati zaračunavanje takse po nekoj sličnosti u taksenoj tarifi, kao i utvrđivanje visine takse paušalno na osnovu nekih pretpostavljenih troškova.

• Osim troškova koje državno telo ima kada obavlja traženu uslugu može uticati i korist koju tražitelj usluge ima od određenog rada državnih organa i drugih ovlašćenih organizacija. Kao primer možemo uzeti rešenje doneto povodom zahteva taksenog obveznika kojim se stiče pravo obavljanja ugostiteljske delatnosti, pri čemu visina takse zavisi od toga da li se rešenje donosi za obavljanje tih usluga u restoranu, bifeu, baru ili disko-klubu i sl., jer postoji razlika u koristi koju će obveznik imati od rada državnog organa u svakom od navedenih primera.

• Visina takse zavisiće i od toga je li učinjena usluga od isključivog interesa i koristi samo za tražitelja usluge ili postoji opšti interes da se određena tražena usluga obavi. U tom slučaju celi iznos troškova ili jedan njegov deo preuzima na sebe društvo koje je zainteresovano da se radnja obavi. npr. za prijavu ispita student plaća mali iznos takse, mada su troškovi ispita daleko veći, ali država preuzima na sebe deo troškova i podmiruje ih iz opšte mase naplaćenih javnih prihoda; to znači da društvo ima koristi od učinjene usluge, pa je zbog toga i visina takse znatno niža; javni interes može biti tako naglašen da zakonodavac može predvideti potpuno oslobođenje od plaćanja takse odnosno tu je ugrađen princip » što je veći javni interes, to je taksa niža «.

• Ponekad je visina takse mnogo viša od troškova koji nastanu da bi se usluga izvršila ili pak je iznos takse utvrđen nezavisno od koristi koju tražitelj usluge ima od te usluge. Takvim regulisanjem visine takse želi se ili sprečiti, ili ograničiti traženje određenih usluga od državnih organa; tako se taksa u sudskom sporu određuje prema vrednosti spora, prema trajanju, prema broju akta i sl.; visina taksene obaveze u ovom i sličnim slučajevima treba da onemogući preterani broj korišćenja takvih usluga; to je tzv. preventivno delovanje takse, najčešće u sudskim sporovima.

1.3. NAPLATA TAKSE


Nezavisno od vrste takse one se u pravilu plaćaju unapred. Dok taksa nije uredno plaćena, državni i drugi nadležni organi neće ni pristupiti radu da izvrše zahtev obveznika.
Smatra se da je taksa plaćena kada je taksena marka, prikupljena na odgovarajućem dokumentu i na propisan način poništena. Ako se taksa naplaćuje u novcu, smatra se da je plaćena kada je obveznik uplatio utvrđen iznos. Plaćanje takse u novcu primenjuje se onda kada je ona vrlo visoka (npr. kod sudova ili za usluge nekih državnih organa - diplomatskih i konzularnih organa, carinarnica i sl.).
Poništavanje taksene marke zalepljene na računu obavlja organ nadležan za primanje računa, a u ostalim slučajevima organ koji donosi ili uručuje stranci rešenje ili druge isprave, odnosno koje obavlja radnje za koje se naplaćuje taksa.

Iz svega navedenog može se zaključiti da se plaćanje takse može vršiti na dva načina:

- Direktno i
- Indirektno.

Direktni način naplate takse postoji kada se taksa plaća u gotovom novcu, uz izdavanje odgovarajuće priznanice. Plaćanje u gotovini vrši se u slučajevima kada je zbog utvrđenih vrednosti taksenih marki, njihovo korišćenje nepodesno. Loša strana direktnog načina plaćanja taksi je preterano administrativan pri naplati.

Indirektni način plaćanja se vrši putem taksenih marki ili određenih taksenih formulara. Ovaj metod je vrlo jednostavan, dosta je jeftin i stoga se praktikuje u najvećem broju slučajeva. Naplata u taksenim markama se može vršiti unapred ili unazad


II TAKSE – KLASIFIKACIJA, NAČELA, ELEMENTI

 

2.1. KLASIFIKACIJA TAKSA

 

Postoje različite klasifikacije taksi, a najčešće su sledeće:

• prema organima koji obavljaju radnje za koje je propisana taksa, takse se dele na:

- administrativne takse i u njih spadaju:
- konzularne takse,
- carinske takse,
- takse za zaštitu patenata, uzoraka, modela i žigova i
- katastarske i druge koje se naplaćuju prilikom registracije;
- sudske takse,
- činovničke takse.


Administrativne takse koje se plaćaju na dokumente i radnje pred organima državne uprave, diplomatskim, konzularnim i drugim predstavništvima Srbije i inostranstvu, upavnim organima jedinica lokalne samouprave i uprave. Obveznik plaćanja tih taksi je osoba na čiji se zahtev pokreće postupak odosno obavljaju radnje na koje se plaćaju takse. Obveza plaćanja takse nastaje u momentu predaje zahteva za izdavanje rešenja ili druge isprave odnosno u momentu podnošenja računa, a plaćaju se, po pravilu, u momentu nastanka taksene obveze. Strani državljanin koji je trajno nastanjen u Srbiji ima ista prava i obveze kao i srpski državljanin. Administrativne takse (kao i njihovi iznosi) navedene u Tarifi administrativnih taksi, podeljene su prema grupi dokumenata ili radnji koje se na zahtev taksenog obveznika preduzimaju, izdaju odnosno obavljaju. Prihodi od administrativnih taksi plaćenih u gotovom novcu za spise i radnje pred republičkim organima i organizacijama i pred predstavništvima Republike Srbije u inostranstvu pripadaju Republici, dok prihodi od taksi plaćenih u gotovom novcu za spise i radnje pred drugim organima, kao i prihodi od prodaje administrativnih taksi bez obzira na to kod kog su organa upotrebljeni, pripadaju opštinama.

Konzularne takse plaćaju se za rad diplomatskih i konzularnih organa, carinske takse, takse za zaštitu patenata, uzoraka, modela, žigova, katastarske takse naplaćuju se prilikom registracije.

Sudske takse naplaćuju se u postupku pred redovnim vojnim i drugim sudovima i to sudskim taksenim markama ili pak u novcu. Obveznik ovih taksi je ona osoba na čiji se predlog, odnosno u čijem se interesu preduzimaju radnje predviđene Zakonom, a nastanak obveze plaćanja taksi utvrđen je zavisno od pojedinih slučajeva.

Takse se plaćaju u parničnom, vanparničnom, izvršnom, ostrvinskom, zemljoknjižnom postupku, u krivičnom postupku po privatnoj tužbi, u postupku u upravnim i upravno – računskim sporovima, u postupku za upis u sudski registar subjekta upisa, u postupku stečaja i redovne likvidacije i u drugim slučajevima predviđenim u Zakonu. Za račune i odluke suda u upravnom i upravno – računskom sporu, taksa se plaća samo ako tužba bude odbijena ili odbačena. Zakonom o sudskim taksama predviđeno je oslobođenje za Republiku Srbiju i jedinice lokalne samouprave, organizacije i zajednice u obavljanju javnih delatnosti i humanitarne organizacije. Za oslobađanje od plaćanja takse u parničnom postupku, u postupku u upravnim sporovima i upravno – računskim sporovima, u krivičnom postupku po privatnoj tužbi primjenjuju se odredbe Zakona o parničnom postupku. Po odredbama toga zakona sud može osloboditi stranku, fizičku osobu, od plaćanja taksa ako bi njihovim plaćanjem bila znatno umanjena sredstva iz kojih se izdržava ona i članovi njene porodice.

Činovničke takse, se danas retko naplaćuju, a naplaćuju se kao naknada za rad određenog službenika koji je učinio uslugu.

• prema organima koje propisuju taksene obaveze takse se dele na:
- one koje propisuju centralni organi države i
- one koje propisuju niže državne – političke zajednice.

• prema načinu plaćanja takse razlikujemo:
- takse koje se plaćaju na direktan način,
- takse koje se plaćaju na indirektan način.

• prema broju izvršenih usluga takse se dele na:
- paušalne i
- pojedinačne.

• prema načinu trošenja sredstava takse delimo na:
- takse čija je namena unapred utvrđena tj. destinirane
- takse koje se utapaju u opštu budžetsku masu tj. nedestinirane.

• prema vremenu plaćanja taksi, dele se na:
- one koje se plaćaju unapred i
- one koje se plaćaju unazad

Postoji i podela taksi na:
• opšte i specijalne i
• stalne i promenljive.

Opšte takse su iste za sve oblike istih usluga, bez obzira koji ih organ naplaćuje, dok su specijlne takse takav oblik koji je vezan za određene nadležne ustanove.
Stalne takse su često unapred utvrđene, dok su promenljive one koje se ne određuju unapred, već prema vrsti posla, vrednosti i dr.

 

2.2 TAKSENA NAČELA


Sistem taksi mora, kao i sistem poreza, da počiva na poštovanju određenih načela, odnosno principa. Uobičajeno je da se u okviru taksenih načela posebno istaknu sledeća:

- načelo legaliteta koje zahteva da se takse mogu uvoditi samo na osnovu zakona ili zakonu korespondirajućih akata;


- načelo opštosti koje zahteva da se, kao i porezi ostali fiksni i javni prihodi, generalno, određuju za sve unapred, a ne od slučaja do slučaja, odnosno različiti prema pojedinim licima; ovo načelo, međutim isključuje na zakonu zasnovana oslobođenja, jer ako su predviđena onda ona važe za sve predmete i lica na koja se odnose;

- načelo jednostavnosti taksene tarife, je tehničke prirode i podrazumeva da taksena tarifa bude jednostavna, da se lako i tačno omogućuje plaćanje takse;

- načelo akomuliranja takse podrazumeva da za isti ispis ili radnju nije dozvoljeno naplaćivati taksu kumulativno od strane više javno pravnih lica.

2.3. ELEMENTI TAKSE


Elementi takse su termini koji se pojavljuju kod taksi i koji su specifični, drugačiji od onih koji se pojavljuju kod drugih javnih prihoda, naročito kod poreza.

U sistemu taksi posebno su u upotrebi sledeći elementi:
-predmet takse podrazumeva radnju državnog organa ili neku drugu činjenicu za koju je zakonom ili odlukom nadležnog organa predviđeno i propisano plaćanje takse;
- takseni obveznik je fizičko ili pravno lice na čiji zahtev se obavlja radnja predviđena u taksenoj tarifi, odnosno zbog kojeg se preduzimaju radnje za čije je obavljanje propisana obaveza plaćanja takse; takseni obveznik je i lice koje se koristi pravom, predmetom ili uslugom za čije je korišćenje propisana obaveza plaćanja takse;
- taksena osnovica je vrednost usluge koja služi za obračun takse ( npr. vrednost spora, vrednost radnog časa i sl. );
- taksena stopa je utvrđeni iznos koji takseni obveznik treba da plati na jedinicu osnovice; obično se određuju u fiksnom iznosu, u procentu ili paušalno;
- taksena tarifa je sistemski sređen popis radnji, opis korišćenja određenim pravima, uslugama, predmetima i sl., za čije se izvršenje, odnosno korišćenje naplaćuje taksa;


Kod taksi postoje dređena oslobođenja od plaćanja. Postoje tzv. lična oslobođenja koja su propisananajčešće zbog socijalnih razloga i predmetna oslobođenja koja se odnose na pojedine mjere ili radnje, nezavisno od osobe koja je inicirala određenu delatnost javnih organa npr. predlozi i prijave podneseni u javnom interesu, spisi i radnje učinjene po službenoj dužnosti). Takseni sistemi predstavljaju skup svih taksenih oblika koji su u upotrebi u određenoj zemlji.


III SISTEM TAKSA U SRBIJI


U važećem sistemu javnih prihoda Republike Srbije, postoje takse koje se uvode saveznim i republičkim zakonima, odnosno odlukama organa lokalne samouprave. Prema tome, sistem takse u Republici Srbiji komponuju:

1) savezne takse,
2) republičke takse i
3) takse organa lokalne samouprave.

3.1. SAVEZNE TAKSE


U okviru saveznih taksi razlikuju se:
- administrativne i sudske takse, koje se uvode zakonom i
- posebne takse, koje su donete odlukom Savezne vlade.

Administrativne takse se plaćaju za spise i radnje u upravnim stvarima kod saveznih organa i organizacija. Obveznik ovih taksi je lice po čijem se zahtevu pokreće postupak ili radnje predviđene u tarifi saveznih administrativnih taksi. Obaveza plaćanja taksi nastaje za račune, rešenja, uverenja, overe i propise, za standardizaciju proizvoda, za sticanje i održavanje važenja patenata, uzoraka, modela i sl.

Zakonom su propisana brojna subjektivna i objektivna oslobođenja od plaćanja saveznih administrativnih taksi, kao što su na primer: državni organi, organi lokalne samouprave, budžetski fondovi i organizacije obaveznog socijalnog osiguranja, strana diplomatska i konzularna fizička lica, pod uslovom uzajamnosti i dr.

Predmetna oslobođenja odnose se na predloge, prijave i račune u postupcima koji se vode po službenoj dužnosti, molbe za pomilovanje i sl.

Zakon o saveznim administrativnim taksama reguliše i konzularne takse koje se plaćaju za dokumente i radnje kod diplomatskih i konzularnih predstavništva Republike Srbije. Ove takse se plaćaju u dinarima ili stranoj valuti, zavisno od toga gde je sedište, prebivalište, odnosno boravište obveznika. I kod konzularnih taksi zakon predviđa oslobađanja, npr: za radnje izvršene na zahtev državnih organa iz Republike Srbije koje nisu isključivo ili pretežno u interesu stranke, za diplomatske i službene pasoše i vize i neke druge radnje, pod uslovom uzajamnosti.

Prema tarifi saveznih administrativnih taksi kod nadležnih organa plaćaju se i carinske takse. Ove takse se plaćaju za ispravu na osnovu koje se carinarnici prijavljuje roba koja se izvozi ili uvozi, za rešenja koja donosi carinarnica, za carinsku deklaraciju i sl.

U postupku pred sudovima savezne države ( Savezni sud i Vojni sudovi ) plaćaju se savezne takse. Obveznik ove takse je lice po čijem predlogu ili čijem interesu se preduzimaju radnje. Obaveza plaćanja nastaje za račune, sudske odluke, sudska poravnanja i ostale radnje. Od plaćanja savezne takse oslobođeni su savezni republički organi i organizacije, organi užih javno – pravnih tela, građani slabog imovinskog stanja i dr.
Savezne takse su prihod federalnog budžeta.

3.2. REPUBLIČKE TAKSE


Na osnovu člana 11. Zakona o javnim prihodima i javnim rashodima, u Republici Srbiji mogu se uvesti sledeće takse:

1) administrativne,
2) sudske,
3) komunalne,
4) registracione,
5) posebne republičke takse.


( 1 ) Administrativne takse

Ove takse se uređuju Zakonom o republičkim administrativnim taksama.
Administrativne takse se plaćaju za spise i radnje u upravnim stvarima, kao i za druge spise i radnje kod institucija, državnih organa i organizacija, organa teritorijalne autonomije i lokalne samouprave u vršenju poverenih poslova i organizacija koje vrše javna ovlašćenja, a u iznosima propisanim Tarifom republičkih administrativnih taksi koja je sastavni deo Zakona o republičkim administrativnim taksama.

Obveznik takse je podnosilac zahteva, odnosno podneska kojim se postupak pokreće, odnosno vrši radnja propisana Tarifom. Ako za propisanu taksu postoji više obveznika, njihova obaveza je solidarna.


“Taksena obaveza nastaje:za podneske, u trenutku predaje, a za zahteve date na zapisnih, kada se zapisnik sastavi; za rešenja, dozvole i druge
isprave, u trenutku podnošenja zahteva za njihovo izdavanje; za upravne radnje, u trenutku podnošenja zahteva za izvršenje tih radnji.”
Ako je Tarifom propisano da se taksa plaća prema vrednosti predmeta, osnovica za obračun takse je vrednost naznačena u predmetu, odnosno zahtevu ili podnesku kojim se pokreće postupak. Ako vradnost predmeta nihe naznačena u zahtevu, odnosno podnesku ili je naznačena manja vrednost od stvarne, vrednost predmeta utvrdiće rešenjem organ koji vodi postupak.

Taksa se plaća u administrativnim taksenim markama jedinstvene emisije ili u novcu.


(2) Sudske takse

Zakonom se propisuje obaveza plaćanja sudskih taksi u postupcima pred sudovima. Ove takse plaćaju lica na čiji se predlog ili u čijem interesu preduzimaju radnje u sudskom postupku. Obaveza plaćanja sudskih taksa nastaje za: podneske, sudske odluke, sudska poravnanja i dr. I kod ove vrste takse zakon predviđa odgovarajuća oslobađanja. Subjektna oslobađanja su ista kao i kod administrativnih taksi. Izuzetak predstavljaju izdržavana lica u postupcima u vezi sa zakonskim izdržavanjem, koja zakon oslobađa od plaćanja takse. Takse se plaćaju u sudskim markama i u gotovom novcu.


( 3 ) Komunalne takes

Komunalne takse pravni izvor imaju u Zakonu o komunalnim taksama, a plaćaju se za korišćenje određenim pravima, predmetima i uslugama koji su utvrđeni u tarifi komunalnih taksa. Tarifu donosi opšinska skupština. Komunalne takse ne mogu se propisati na spise i radnje na koje se plaćaju administrativne i sudske takse, na predmete za koje je propisano plaćanje poreza na imovinu, na promet prava, proizvoda i usluga na koje se plaća porez na promet, na korištenje pravima, predmetima i uslugama od strane vojnih jedinica i ustanova u vezi s njihovom redovnom delatnošću, na usluge za čije je obavljanje tarifom propisana neposredna naknada, na objave i oglase koji se odnose na delatnost organa uprave i drugih organa i organizacije .
Takseni obveznik ove takse je fizička osoba koja se koristi pravom, predmetom ili uslugom za čije je korišćenje propisano plaćanje tih taksa. Taksena obveza nastaje trenutkom početka korištenja prava, predmeta ili usluga. Taksena oslobođenja odnosno olakšice propisuje opšinska skupština. Ona može osloboditi ili priznati olakšicu pri plaćanju komunalne takse pojedinim kategorijama osoba i preuzeća ili drugih oragnizacija koje obavljaju privrednu delatnost. Ovezniku se popravilu izdaje rješenje o visini komunalne takse, a izdaje ga opšinski porezni organ. Međutim, ima mnogo slučajeva kad se komunalna taksa naplaćuje bez rešenja (za parkiranje vozila, kampovanje i sl.)

Komunalne takse su:
- boravišne takse
- lokalne komunalne takse
- naknada za korišćenje komunalnih dobara od opšteg interesa.

Boravišnu taksu plaća građanin koji koristi usluge smeštaja u turističkom objektu izvan svog prebivališta. Visina takse utvrđuje se taksenom tarifom u zavisnosti od turističke kategorije mesta. Zakonom su propisana brojna subjektivna oslobađanja, kao npr. deca do sedam godina starosti, lica sa težim čulnim i telesnim smetnjama, lica upućenih na banjsko i klimatsko lečenje, učesnika školskih ekskurzija idr. Sredstva boravišne takse pripadaju budžetu Republike ( 20% ) i budžetu opštine (80%) i služe za finansiranje turističke informativno-propagandne delatnosti.


Lokalne komunalne takse se uvode odlukom gradske skupštine. Obveznik je korisnik prava, predmeta ili usluga za čije je korišćenje propisano plaćanje lokalne komunalne takse. Prema čl. 3. Zakona o lokalnim komunalnim taksama, ima ih 12, od kojih pominjemo:
- korišćenje prostora na javnim površinama u poslone svrhe,
- držanje sredstava za igru,
- isticanje firmi,
- korišćenje reklamnih panoa i dr.
Lokalne komunalne takse mogu se utvrđivati:
- u godišnjem nivou (npr. isticanje firmi),
- u dnevnom iznosu (npr. korišćenje obala u poslovne svrhe),
- srazmerno vremenu korišćenja prava, predmeta ili usluga (npr. korišćenje prostora za parkiranje).

Aktom o uvođenju lokalne komunalne takse utvrđuje se visina, olakšice, rokovi i način plaćanja lokalne komunalne takse. Ove takse su isključivo prihod organa lokalne samouprave.
Naknada za korišćenje komunalnih dobara opšteg interesa biće tretirane u kontekstu naknada kao oblika prihoda javno-pravnog tela.


( 4 ) Registracione takes

Zakonom o javnim prihodima i javnim rashodima ustanovljene su i registracione takse kao jedna od vrsta republičkih taksi. Ova taksa, međutim, može se uvesti, ali ne mora. U Republici Srbiji registracione takse još nisu uvedene, ali to ne znači da su zanemarene kao prihod. One su naime, inkorporirane u Zakonu o sudskim taksama u postupku za upis u sudski registar i to za svaku prijavu upisa za rešenje o upisu.

( 5 ) Posebne Republičke takse

One su takođe ustanovljene zakonom o javnim prihodima i javnim rashodima kao jedna od pet vrsta republičkih taksi. Međutim, do sada nisu uvedene u sistem javnih prihoda Republike.


3.3. TAKSE ORGANA LOKALNE SAMOUPRAVE

Takse organa lokalne samouprave utvrđuju se Odlukama o gradskim administrativnim taksama, a na osnovu čl 8 i čl. 16 Zakona o javnim prihodima i javnim rashodima.

ZAKLJUČAK

Od postojanja najranijih ljudskih zajednica postojale su zajedničke potrebe koje je trebalo zadovoljiti. Prvobitni oblik pribavljanja sredstava za zadovoljenje različitih potreba zajednice bio je naturalni. Kada se pojavio novac i kad je prikupljanje prihoda za finansiranje zadovoljenja potreba poprimilo oblik prikupljanja i trošenja novca može se govoriti o javnim finansijama, koje se kao znanstvena disciplina bave upravo izučavanjem elemenata, instumenata, ciljeva i učinaka prikupljanja, raspodele i trošenja javnih prihoda. Razvoj samih javnih prihoda vezan je za razvoj države, njenim društveno – političkim uređenjem, te oblikom i nivoom privrednog razvoja.
Danas svaku državu karakteriše podmirenje javnih potreba, čemu prethodi prikupljanje javnih prihoda. Savremenu državu karakterišu sve opsežniji zadaci, što za sobom povlači potrebu kreiranja sve brojnijih i raznovrsnijih finansijskih instrumenata kojima će biti moguće pribaviti što više sredstava za podmirenje sve većih javnih potreba. Uprkos različitostima državnih uređenja, a s tim u skladu i finansijskih sastava, javni prihodi ipak imaju neke zajedničke karakteristike: ubiru se periodično i to isključivo u novcu,po pravilu iz prihoda i dohotka ( samo izuzetno iz imovine) sa svrhom da služe podmirenju javnih potreba.
Iako teoretičari, takse kao izvor javnih prihoda smatraju zanemarljivim, zbog njihove neelastičnosti i neizdašnosti u odnosu na poreze, tendencija njihovog učešća u ukupnim prihodima ima trend rasta.
Iz tog razloga smatram da je obrada ove teme našla svoju svrhu u objašnjavanju nejasnoća koje su se javljale u vezi iste.


LITERATURA


1. Prof. Dr Slobodan Komazec, Prof. Dr Žarko Ristić, “Monetarne i javne finansije”,
Viša poslovna škola, Beograd.

2. Prof. Dr Božidar Raičević, “Fiskalna ekonomija”, Ekonomski fakultet, Beograd.

3. Dejvid V. Pirs, Mekmilanov rečnik, “ Moderna ekonomija”, Beograd.

4. Ljiljana Lučić, “Finansije”, Viša poslovna škola, Novi Sad.

5. Zakon o republičkim administrativnim taksama.

6. Odluka o gradskim administrativnim taksama grada Kragujevca.

7. Prof. Dr Budimir Stakić, Prof. Dr Slobodan Barać, Dr Marko Ivaniš, “Javne finansije”, Poslovni fakultet u Beogradu, Univerzitet Singidunum, Beograd.

Internet adrese

http://www.zakonski.info

http://www.mfin.sr.gov.yu

PROČITAJ / PREUZMI I DRUGE SEMINARSKE RADOVE IZ OBLASTI:
ASTRONOMIJA | BANKARSTVO I MONETARNA EKONOMIJA | BIOLOGIJA | EKONOMIJA | ELEKTRONIKA | ELEKTRONSKO POSLOVANJE | EKOLOGIJA - EKOLOŠKI MENADŽMENT | FILOZOFIJA | FINANSIJE |  FINANSIJSKA TRŽIŠTA I BERZANSKI    MENADŽMENT | FINANSIJSKI MENADŽMENT | FISKALNA EKONOMIJA | FIZIKA | GEOGRAFIJA | INFORMACIONI SISTEMI | INFORMATIKA | INTERNET - WEB | ISTORIJA | JAVNE FINANSIJE | KOMUNIKOLOGIJA - KOMUNIKACIJE | KRIMINOLOGIJA | KNJIŽEVNOST I JEZIK | LOGISTIKA | LOGOPEDIJA | LJUDSKI RESURSI | MAKROEKONOMIJA | MARKETING | MATEMATIKA | MEDICINA | MEDJUNARODNA EKONOMIJA | MENADŽMENT | MIKROEKONOMIJA | MULTIMEDIJA | ODNOSI SA JAVNOŠĆU |  OPERATIVNI I STRATEGIJSKI    MENADŽMENT | OSNOVI MENADŽMENTA | OSNOVI EKONOMIJE | OSIGURANJE | PARAPSIHOLOGIJA | PEDAGOGIJA | POLITIČKE NAUKE | POLJOPRIVREDA | POSLOVNA EKONOMIJA | POSLOVNA ETIKA | PRAVO | PRAVO EVROPSKE UNIJE | PREDUZETNIŠTVO | PRIVREDNI SISTEMI | PROIZVODNI I USLUŽNI MENADŽMENT | PROGRAMIRANJE | PSIHOLOGIJA | PSIHIJATRIJA / PSIHOPATOLOGIJA | RAČUNOVODSTVO | RELIGIJA | SOCIOLOGIJA |  SPOLJNOTRGOVINSKO I DEVIZNO POSLOVANJE | SPORT - MENADŽMENT U SPORTU | STATISTIKA | TEHNOLOŠKI SISTEMI | TURIZMOLOGIJA | UPRAVLJANJE KVALITETOM | UPRAVLJANJE PROMENAMA | VETERINA | ŽURNALISTIKA - NOVINARSTVO

 

 preuzmi seminarski rad u wordu » » » 

Besplatni Seminarski Radovi

SEMINARSKI RAD